Analiza sytuacji ekonomiczno-produkcyjnej rolnictwa i gospodarki żywnościowej na początku trzeciej dekady XXI wieku została opracowana przez zespół pracowników naukowych Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowego Instytutu Badawczego w ramach zadania statutowego finansowanego z MEiN w 2023 roku. Monografia stanowi ocenę bieżącej sytuacji w rolnictwie i gospodarce żywnościowej, z uwzględnieniem trendów globalnych, makroekonomicznych i zmian w poszczególnych sektorach oraz nowych uwarunkowań geopolitycznych, oraz ukazuje w sposób syntetyczny i wieloaspektowy bieżącą sytuację w agrobiznesie. Czynniki takie jak wojna w Ukrainie, pandemia COVID-19, Europejski Zielony Ład, zmiany klimatyczne czy transformacja energetyczna miały istotny wpływ na rolnictwo i gospodarkę żywnościową w ostatnich latach i znalazły odzwierciedlenie w analizach i ocenach zamieszczonych w opracowaniu.

Monografia składa się z 12 rozdziałów, które zawierają analizy danych źródłowych oraz wtórnych, oceny, wnioski i rekomendacje. Rozdziały zostały tak opracowane, żeby – wychodząc od pokazania roli rolnictwa w gospodarce narodowej oraz analizy sytuacji finansowej – przejść do ekonomicznych i środowiskowych aspektów polskiego rolnictwa jako części WPR UE. Następnie analizie zostały poddane przemiany struktury ekonomicznej gospodarstw rolnych, obrót ziemią rolniczą oraz dochody sektora rolnego i gospodarstw rolnych. Na poziomie rolnych gospodarstw domowych został także oceniony poziom i jakość życia, aktywność zawodowa ludności wiejskiej oraz poziom i zróżnicowanie wyżywienia. Kolejnym obszarem oceny jest sytuacja na rynkach rolnych, sytuacja produkcyjno-ekonomiczna przemysłu spożywczego, a także handel zagraniczny i międzynarodowa konkurencyjność polskiego sektora rolno-spożywczego.  Wkład tej pracy w rozwój badań naukowych sprowadza się do odpowiedzi na wiele interesujących pytań badawczych: 

Jakie są determinanty bieżącej sytuacji w rolnictwie?

Jakie są trendy rozwojowe gospodarki żywnościowej w kontekście ekonomiczno-społecznym?

Jaka jest pozycja rolnictwa w Polsce na tle sytuacji w krajach UE?

Czy rolnictwo w Polsce ma szanse na poprawę swojej sytuacji ekonomicznej?

Czy sytuacja w handlu zagranicznym produktami rolno-żywnościowymi nastraja do uzasadnionego optymizmu?

Czy rozwój rynków rolnych przebiega harmonijnie, czy w sposób spolaryzowany?

Jaki jest wpływ WPR na rozwój gospodarki żywnościowej?

W jakim kierunku przebiegają przeobrażenia strukturalne w rolnictwie?

Jaki jest poziom i jakość życia gospodarstw domowych na wsi?

Jak bardzo różni się sytuacja ekonomiczna ludności wiejskiej od miejskiej?

Jakie są tendencje w Polsce jeśli idzie o konsumpcję żywności?

Jak przedstawiał się rozwój poszczególnych branż przemysłu spożywczego?

Monografia ta ma istotny wkład w rozwój nauk ekonomicznych i rolniczych oraz jest cennym źródłem rekomendacji dla rozwoju polskiego rolnictwa i gospodarki żywnościowej.